تأثیر تنش خشکی ناشی از آبیاری جزئی ریشه بر کارایی مصرف آب و عملکرد دانه ذرت (.Zea mays) و ماش (.Vigna radiata) در الگوهای مختلف کشت مخلوط

به منظور بررسی اثر الگوی کاشت و روش آبیاری بر عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب ذرت و ماش، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در استان لرستان اجرا شد. عامل اصلی شامل دو روش آبیاری (آبیاری کامل (I1) و آبیاری جزئی (I2) ریشه‌) و عامل فرعی الگوی کشت (کشت خالص ذرت و ماش، و کشت ‌مخلوط ذرت و ماش روی ردیف‌های جداگانه و روی یک ردیف) بود. تجزیه واریانس داده‌ها با نرم افزار MSTATC انجام گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که عملکرد دانه ذرت و ماش با اعمال آبیاری‌جزئی‌ریشه کاهش یافت. به طوری که عملکرد دانه ذرت در شرایط آبیاری‌جزئی‌ریشه در کشت خالص 45%، در کشت مخلوط روی ردیف‌های جداگانه %29 و در کشت مخلوط روی یک ردیف 26% نسبت به آبیاری کامل کمتر بود. عملکرد دانه ماش نیز با اعمال آبیاری جزئی ریشه در تیمارهای کشت خالص، کشت مخلوط روی ردیف‌های جداگانه و کشت مخلوط روی یک ردیف به ترتیب 29، 22 و 21 درصد نسبت به آبیاری کامل کاهش یافت. بیشترین کارآیی مصرف آب (2.77 کیلوگرم در متر مکعب) در کشت مخلوط ذرت و ماش روی یک ردیف در شرایط آبیاری جزئی ریشه بدست آمد. در شرایط آبیاری معمولی بیشترین کارآیی مصرف آب به کشت مخلوط ذرت و ماش روی یک ردیف اختصاص داشت که از کشت خالص ذرت، کشت مخلوط روی ردیف‌های جداگانه و کشت خالص ماش به ترتیب 23، 50 و 76 درصد بیشتر بود. بنابراین، کشت مخلوط ذرت و ماش روی یک ردیف در شرایط آبیاری جزئی ریشه می‌تواند ضمن تولید مطلوب دانه، باعث افزایش کارآیی مصرف آب شود. نسبت برابری زمین در کشت مخلوط ذرت و ماش روی یک ردیف و در شرایط آبیاری جزئی ریشه (2.25) مزیت این الگوی کشت را تأیید می‌کند.